(1194-1270)
Moses ben Nahman olarak da adlandırılan İspanyol doğumlu Yahudi bilgindir. 1194 Girona doğumlu Musa bin Nahman; filozof,doktor,haham,Kabbalist ve Tora yorumcusudur. Nahman, İsrail topraklarında yeniden yerleşmenin tüm Yahudiler için İncil'de bağlayıcı bir emir olduğunu ilan eden ilk sıradışı hahamdır.
Nahman yaşadığı döneminde, Gerona merkezli İspanyol Yahudiliğinin lideri oldu. Çalışmaları ve zihin dünyası onu, İncil'in mistik bir yorumuna ve Kabalistlerin felsefi öğretilerine yöneltti. Nahmanides’in Katalonya’daki Yahudi topluluğu üzerinde etkisi büyük oldu ve Katalonya’da Kral I. Saime bile çeşitli devlet meselelerinde ona danıştı. Hem Yahudiler hem de Yahudi olmayanlar onun keskin düşünme yetisine saygı duydular.
Tarih kitaplarında “Nahmanides” veya Rabbi Moşe ben Nahman kısaltılmış şekli olan “Ramban” olarak da bilinen Nahman’ın başlıca başarıları iki yönlüdür. İlk olarak, İspanya'daki Talmud çalışmasını yeniden düzenledi ve yeniden canlandırdı. Talmud’dan seçilmiş pasajları şerh ettiği bir dizi eser yazı. Aslında Nahmanides, bu türdeki haham edebiyatının öncüsü oldu. İkinci olarakNahmanides,karşılaştırmalı çalışmalarıyla Yahudi İncil teolojisini derinden etkiledi. Nahmanides, Mukaddes Kitap ve Talmud konusunda neslinin en büyük bilgini olarak düşünülür. Mistik eğilimleri ve Kabalistik özellikleri bu alanda ortaya çıktı. Nahmanides, İncil'in nihai ve tam anlamının aydınlanmış inanç ve Kabalistik üstatların bilimi yoluyla nüfuz edilecek mistik bir anlam olduğuna inanıyordu. Akla kendi sınırları içinde saygı gösteren Nahmanides, yine de İbn Meymun'un rasyonalizasyonlarına ve felsefelerine karşı çıktı. İnsan aklının tüm sorulara cevap verebileceğini inkâr etti ve sonuç olarak onun dışsal çalışması, Pentateuch üzerine bir yorumla, mistik referanslarla ağır bir şekilde yüklendi.
Hahamın öğrenci ve takipçilerinden oluşan çevresi çok çeşitli bilimsel çalışmalar yayınladı. Sefer Temuna (Resim Kitabı), İbrani alfabesinin 22 harfinin her birini Tanrı'nın bir imgesi olarak tanımlar. Nahmanides, bu görüntüler ışığında dünya tarihinin çeşitli dönemlerini de açıklamıştır.
Nahmanides, Yahuda ben Yaqar, Ezra ben Solomon, Azriel ve Jacob ben Sheshet'i de içeren İspanyol Kabalistler okulunun bir bölümünü oluşturdu. Hepsi, şimdiye kadar Yahudi mistisizmi içinde hüküm sürmüş olan Gnostik mistisizm türüne giren Neoplatonik spekülasyona batmış durumdaydı. Bu Gnostik mistisizm, MS 1. ve 2. yüzyılların rabbinik bir gnozundan kaynaklanmıştır . Hezekiel I'de anlatıldığı gibi Tanrı'nın tahtına ( Merkabha ) odaklanmıştır. Nahmanides'in mistisizmi sefirot veya "ruh" veya "gizli aşkın Tanrı'nın iç yaşam"ını benimsemiştir. Bu temelde Nahmanides, mistik tarih teorisini oluşturdu ve böylece 18. ve 19. Yüzyıllarda ortaya çıkan mistik tarihsel doktrinlerinin öncüsü oldu.
Nahmanides, rakibinin Yahudi karşıtı ajitatör Pablo Christiani olduğu 1263'teki ünlü Barselona İhtilafı'nın önde gelen Yahudi kahramanıydı. 1263 yılında Avrupa tarihinin en eşsiz Yahudi-Hıristiyan tartışmalarından biri gerçekleşti. Orta Çağ'da Hristiyan liderler bu tür tartışmaları genellikle bir tür halka açık eğlence olarak organize ederlerdi. Genellikle, eski dindaşlarından birine meydan okuyan din değiştirmiş bir Yahudiyi içeriyorlardı.
1263 yılında Barselona’da gerçekleşen ve Barselona İhtilafı olarak adlandırılan tartışmanın geçtiği başlıca yer kralın Barselona’daki sarayıydı. Toplantının dört oturumu 1263 yılının 20, 23, 26 ve 27 Temmuz tarihlerinde yapıldı. Her oturuma kralın kendisi başkanlık etti; Yahudiler dışında Kilise ve devletin önde gelen çeşitli şahsiyetleri de tartışmada hazır bulundu. Bu tartışmada zaferi Nahmanides kazandı ve ödül olarak Aragon Kralı I. James'den 300 dinar hediye aldı. 1267'de Filistin'e taşınan Nahmanides, 3 yıl sonra 1271 yılında Akka'da öldü.
