(1853-1934)
Musa Kazım (Paşa) el-Hüseyni (1853-1934) Osmanlı yönetiminde üst düzey görevlerde bulundu. Filistin’in önde gelen el-Hüseyni ailesinden olan Musa Kazım1918-1920 yılları arasında Kudüs Belediye başkanlığı yaptı.. İngiliz makamları tarafından Belediye Başkanlığı görevinden alındı ve 1922'den 1934'e kadar Filistin Arap Kongresi'nin Milliyetçi Yürütme Komitesinin başkanlığı görevini yürüttü.1934 yılında İngiliz karşıtı bir gösteri sırasında İngiliz manda yönetimi askerleri tarafından şehit edildi.
OSMANLI KARİYERİ
1853 yılında Kudüs'te doğan Musa Kazım, çocuk yaşında İstanbul'a eğitim amacıyla gönderildi ve Mekteb-i Mülkiye’yi büyük başarı göstererek üçüncü olarak bitirdi. İlk olarak sağlık bakanlığında görev yapan Musa Kazımbaşarılarından dolayıPaşa unvanını aldı. Osmanlı Devleti’nin birçok bölgesinde belediye başkanlığı ve valilik yaptı.Bu bölgeler; Safed (İsrail), Akkar (Lübnan), Irbid (Ürdün), Asir(Yemen), Necd (Arabistan)), Hauran (Suriye) idi. En yüksek görevi Irak'ın El-Muntafaq bölgesinin Valiliğiydi.. 1905'te Yafa Valiliği yaptı.
Vekalet kariyer
1917 yılının Aralık ayında İngilizler Filistin topraklarını işgal etti.1918'de Kudüs'ün İngiliz askeri Valisi Ronald Storrs, Musa Kazım'ı şehrin Belediye Başkanı olarak atadı. Kardeşi Hüseyin el-Hüseyni, 1910-1917 yılları arasında belediye başkanlığı yaptı ve şehrin İngilizlere teslim edilmesinden kısa bir süre sonra öldü. Akıcı İngilizce konuşan Musa Kazım Kudüs askeri ValisiStorrs ile Filistin halkının taleplerini daha rahat iletebiliyordu.
Kasım 1918'de ilk kez İngiliz politikasına karşı halka açık bir gösteri düzenledi. Niyeti Balfour Deklarasyonunun yıldönümünü kutlayan Yahudi kutlamaları üzerine karşı gösteriler sırasında ayaklanmaların ardından iki Arap’ın hapsedilmesini protesto etmekti.
1920 yılı Hristiyanların Paskalya kutlamaları sırasında, Musa Kazım, Yafa kapısının yanındaArap milliyetçilerinin de yoğun katılım gösterdiği bir gösteri düzenledi. Bu gösteri sonrasında İngiliz manda yönetimi askerleri ile çıkan çatışmalarda ölenler de oldu. İngilizler, sorumlu olduklarını düşündüklerini cezalandırmak için askeri mahkemeler kurdular. Hacı Âmin El-Hüseyni ve Arif el-Arif on yıl ağır işlerde çalışma cezalarına gıyaben mahkûm edildi. Musa Kazım kısa bir süre Akra Cezaevi'nde tutuklu kaldı.
İngiliz manda yönetimine karşı Filistinli ayaklanmaların ardından Manda Yönetimi Valisi Storrs, 1918’den itibaren Kudüs Belediye Başkalığı yapan Musa Kazım'ı görevden aldı.
14 Aralık 1920 tarihinde Hayfa’da yapılan milliyetçi 3. Filistin Arap Kongresi'nde yürütme Komitesinin Başkanı seçildi ve1930 yılına kadar on yıl boyunca Filistin'deki İngiliz politikasına sert şekilde muhalefet etti..
4 Mayıs 1921'de düzenlenen Kongre, Musa Kazım liderliğindeki bir heyetin Londra'ya gönderilmesine karar verdi. Kongreden önce Musa Kazım, yürütme Komitesinin görüşlerini yeni İngiliz sömürge Sekreteri Winston Churchill'e, önce Kahire'de ve daha sonra Kudüs'te sunmaya çalışmıştı. Komite her iki durumda da reddedildi. Heyetin ayrılmasından önce Musa Kazım, Yafa ayaklanmalarının halka açık bir kınamasını yayınladı. Heyet, Cenevre'deki Papa ve Milletler Cemiyeti'nden diplomatlarla toplantılar düzenledi. Filistin heyeti daha sonra Londra'da Winston Churchill ile üç toplantı düzenledi ve burada Filistin heyeti, Balfour Deklarasyonunun yeniden gözden geçirilmesi, Yahudi Ulusal İskânpolitikasının iptali, Yahudi göçünün sona ermesi ve Filistin'in komşularından kopmaması gerektiği çağrısında bulundular. Tüm talepleri reddedildi, ancak bazı muhafazakâr Parlamento üyeleri Filistinlileri destekledi.
1922'de Musa Kazım, Mustafa Kemal Atatürk'ün Türkiye'deki Yunan ordusuna karşı kazandığı zaferlerin ardından Sevr Antlaşması'nın yeniden müzakere edileceği Ankara'ya ve daha sonra Lozan'a bir heyet gönderdi. Filistin Heyeti, Atatürk'ün desteğiyle Balfour Deklarasyonunun antlaşmadan çıkarılmasını umuyordu. Türk yetkililerden gelen destek açıklamalarına rağmen, Fransız ve İngiliz görevlerine ilişkin hükümler son antlaşmada değişmeden kaldı.
6 Haziran 1923 tarihli Kongre, bir yıl sonra üçüncü bir delegasyonun yanı sıra Londra'ya başka bir heyet göndermeyi kabul etti. Hiçbir şey başaramamasına rağmen, Ağustos 1925'te geri döndüklerinde Musa Kazım, 5.Kongre'ye delegeleri İngiliz politikasına karşı kampanyalarında kısıtlanmaya ikna etmeyi başardı ve sonuçların hala diplomasi yoluyla elde edilebileceğini savundu.
1928 Kongresinde bir kez daha Başkan seçildi ve birleşik bir cephe oluşturmak için Ragib Nashashibi ile yakın çalıştı.
Musa Kazım bu sefer Mart 1930'da Londra'ya Hacı ÂminHusseini, RagibNashashibi ve Yafalı Hristiyan bir iş adamı olan AlfredRochilebir kez daha gitti. Bu Görüşmelerden sonuç alınamayınca 1931 yılında yeni bir Siyonizm karşıtı bir kampanyaya öncülük etti.
Musa Kazım, Yafa’da 27 Ekim 1933'te İngiliz polisitarafından dövülürken
Ekim 1933'te Kudüs, Yafa, Hayfa ve Nablus'ta biri İngiliz polisi 30 kişinin ölümüne ve 200'den fazla kişinin yaralanmasına neden olan Filistinlilerin zorla göç ettirilmesine karşı gösteriler yapıldı. 27 Ekim 1933 tarihinde Yafa’daki yoğun gösteri ve çatışmalar esnasında İngiliz polisi tarafından ciddi şekilde darp edildi. Musa Kazım bu sırada aldığı darbelerin ve yaraların da etkisiyle yaklaşık 5 aylık sonra 27 Mart 1934'te 81 yaşında şehit oldu. Kudüs'teki cenazesine yoğun katılım oldu.
(Musa Kazım Paşa’nın cenazesinden)
KAYNAKÇA;
Wikipedia
