1973 Savaşı ve Güvenlik Konseyi’nin 338 nolu Kararı
İsrail, 1973 yılının Ocak ayında Mısır ile Süveyş Kanalı ve Sina bölgesinde, Suriye ile de Golan Tepelerinde savaşmaya başladı.
Çatışmalar kritik bir noktaya gelince, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri müşterek olarak Güvenlik Konseyi’nin acilen toplanmasını talep ettiler. 22 Ocak’ta Güvenlik Konseyi 242 sayılı kararı teyit eden ve “Orta Doğu’da adil ve daimi bir barış”a odaklanan görüşmeler için çağrıda bulunan 338 sayılı kararı kabul etti. Ateşkes çağrısı daha sonra 23 Ekim 1973 yılında 339 sayılı karar ile desteklendi ve Genel Sekreter’den Birleşmiş Milletler gözlemcilerini derhal bölgeye yollaması istendi.
Bölgede savaş devam ederken, Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri ile doğrudan temas edip bu duruma askeri birlikleriyle müdahale ederek ateşkesi sağlamalarını istedi.
Sovyetler Birliği kabul ederken, Amerika Birleşik Devletleri iki süper Gücün çatışmanın ortasına konmasını kabul etmeyerek isteği geri çevirdi. Mısır’ın talebi üzerine, Güvenlik Konseyi 24 Ekim’de yeniden toplandı ve yeni bir barışgücü oluşturulması için bir karar alındı ve böylece de Birleşmiş Milletler’in ikinci Acil Durum Kıtası (UNEF II) kuruldu.
Birleşmiş Milletler 1973 savaşının ardından Arap – İsrail çatışmasında uzun soluklu bir uzlaşmaya varmak için çabalarını iyice yoğunlaştırdı. Birleşmiş Milletler himayesinde ve Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri’nin müşterek başkanlığı altında Aralık 1973’te Cenevre’de uluslararası bir barış konferansı yapıldı. Mısır, İsrail ve Ürdün konferansta temsil edildi fakat Suriye katılmayı reddetti. Üç görüşmeden sonra konferans süresiz olarak sona erdi ancak askeri bir çalışma ekibi aracılığı ile irtibatın devam etmesinde karar kılındı.
Çalışma ekibi Ocak 1974 ve Ekim 1975 tarihlerinde Mısır ve İsrail arasındaki çatışmanın kesilmesi için anlaşmalara varılmasında önemli bir rol oynamış, ayrıca İsrail ve Suriye arasında Mayıs 1974’te yapılan çatışmanın kesilmesi anlaşmasını da sağlamıştır. Bu anlaşmalar iki Birleşmiş Milletler barışgücünün desteği ile yerine getirilmiştir. Mısır ve İsrail ateşkesi kabul ettikten sonra UNEF II, askeri birliklerin geri çekilmesini denetlemiştir.
Mayıs 1974’te başka bir anlaşma ile İsrail ve Suriye çatışmayı durdurma kararı imzaladılar. Bu da İsrail ve Suriye arasındaki anlaşmaları denetlemekle görevlendirilen Birleşmiş Milletler Ateşkes Gözlem Gücü (UNDOF)’nin kurulması yolunu açtı. Konsey UNEF’in görevini Temmuz 1979’a kadar düzenli aralıklarla yeniledi. UNDOF ise Golan Tepelerindeki görevini halen devam ettirmektedir.
1974’ten 1977’ye kadar uzlaşma sürecinin kaldığı yerden devam etmesini desteklemek için çeşitli düzeylerde çaba sarfedildi. 1977’nin başlarında Genel Sekreter Kurt Waldheim bir Orta Doğu ziyaretinin ardından Güvenlik Konseyi’ne taraflar arasındaki temel farklılıkların, Cenevre barış konferansının kaldığı yerden başlaması kararına engel olduğunu bildirdi.
2) 22 Ekim 1973 tarih ve 338 sayılı Karar (1973)
Güvenlik Konseyi,
1. Şimdiye dek savaşan tüm tarafları, bu kararın kabulünü takiben 12 saat içinde, işgal altında tuttukları bölgelerde acilen ateşkese ve bütün askeri harekatı durdurmaya davet eder;
2. İlgili tarafların, ateşkesin hemen ardından Güvenlik Konseyi 242 (1967) sayılı Kararını bütün yönleri ile uygulamaya başlamasını talep eder;
3. Orta Doğu’da adil ve kalıcı bir barış tesis etmeyi amaçlayan uygun denetim eşliğinde ilgili taraflar arasında ateşkes ile görüşmelerin derhal başlaması gerektiğine karar verir.
14 oyla ve oy çokluğuyla 1747. toplantıda kabul edildi.*
*Oylamaya bir üye (Çin) katılmadı.
