KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN
Kanuni Sultan Süleyman, 10. Osmanlı padişahıdır. Kanuni Sultan Süleyman kırk altı yıllık hükümdarlık yaparak Osmanlı tahtında en uzun süre kalan hükümdar olmuştur. Bu dönemde Osmanlı hakimiyeti doruk noktasına ulaşmış, bir taraftan fetihler yapılırken diğer yandan da kültür ve uygarlık alanında gelişmeler olmuştur. Osmanlı devleti hem doğuda hem de batıda ekonomik, siyasi ve askeri yönden güçlü bir duruma gelmiştir. Bu nedenle Avrupalılar Sultan Süleyman’ı Muhteşem Süleyman, biz ise yaptığı kanunlardan dolayı Kanuni unvanıyla tanırız.
Kanûnî Sultan Süleyman, 27 Nisan 1495 tarihinde Trabzon’da doğdu. Babası Yavuz Sultan Selim, annesi Hafsa Hatun’dur. Kanuni’nin 10 çocuğu olup, erkek çocukları İkinci Selim, Bayezid, Abdullah, Murad, Mehmed, Mahmud, Cihangir, Mustafa, kız çocukları ise Mihrimah Sultan, Raziye Sultan’dır.
Babası Yavuz Sultan Selim tarafından küçük yaşlardan itibaren yetiştirilmeye başlanan Kanuni Sultan Süleyman Han, çok iyi bir tahsil gördü. Kanuni’nin çocukluk yılları babasının sancak beyi olduğu Trabzon'da geçti. İlk eğitimini annesinden ve babannesi Gülbahar Hatun’dan aldı. 7 yaşına gelince Trabzon’dan İstanbul’a dedesi Sultan 2. Bayezid’in yanına gönderildi. Kanuni Sultan Süleyman, tarih, fen, edebiyat ve din derslerinin yanı sıra, savaş teknikleri konusunda da öğrenim gördü. Evliya Çelebi'ye göre Trabzon'da iken sütkardeşi Kadı Ömer Efendi'nin oğlu Yahya ile (Beşiktaşlı Yahya Efendi) birlikte bir Rum'dan kuyumculuk öğrendi. Şehzadelik yıllarında iyi bir eğitim aldığı, Arapça ve Farsça bildiği anlaşılan Kanuni'nin Kefe sancak beyliği sebebiyle Tatar lehçesiyle de konuşabildiği belirtiliyor. Devlet tecrübesi edinmesi için sırası ile Şarki Karahisar, Bolu ve Kırım’da bulunan Kefe Sancakbeyliğine atandı.
Yavuz Sultan Selim’in 1512 yılında tahta geçmesi üzerine İstanbul’a çağırılan Şehzade Süleyman, babasının kardeşleriyle mücadeleleri sırasında İstanbul’da kalarak babasına vekâlet etti. Bu sırada Saruhan sancak beyliği görevinde bulundu. Babası Yavuz Sultan Selim’in ölümü üzerine, 30 Eylül 1520 tarihinde yirmi beş yaşında Osmanlı tahtına geçti. Kendisinden başka erkek kardeşi olmadığı için tahta geçişi kolay ve çatışmasız oldu. Çok ciddi ve kendinden emin bir padişah olan Kanûnî Sultan Süleyman, azim ve irade sahibiydi. Yapacağı işlerde hiç acele etmez, kapsamlı düşünür ve verdiği emirden asla geri dönmezdi. İş başına getireceği adamlara, kabiliyet derecelerine göre görev verirdi. Kanuni, günümüzde Macaristan sınırları içerisinde bulunan Zigetvar Kalesi kuşatmasını komuta ederken, 7 Eylül 1566 yılında yetmiş bir yaşında vefat etti.
Babasının yaptığı yeniliklerle sağlam temeller üzerinde duran bir devletin başına geçen Kanuni, iç bunalımlarla çok fazla uğraşmadan batı dünyasını inceleme ve Osmanlı’yı gözlemlerine dayanarak geliştirme fırsatı buldu.
Kendisine “Kanûnî” denmesi, yeni kanunlar icad etmesinden değil, mevcut kanunları yazdırtıp çok sıkı bir şekilde tatbik etmesinden dolayıdır. Kanûnî Sultan Süleyman, adaleti seven bir padişahtı. Mısır’dan gelen vergiyi haddinden fazla bulup, yaptırdığı araştırma sonunda halkın zulme uğradığını düşünmesi ve Mısır Valisini değiştirmesi bunun meşhur bir kanıtıdır.
Yavuz Sultan Selim döneminde Mısır’ın fethedilmesinin ardından, Şam Valisi olarak atanan Canbirdi Gazali’nin çıkardığı ayaklanmaile başlayan isyanlarının tamamını kontrol altına almayı başardı.
Macaristan’a hakim olmak isteyen Avrupa’nın en güçlü devleti Roma Germen İmparatoru Şarlken’e güvenen Macar Kralı 2. Luinin kendisine gönderilen Osmanlı elçilerini öldürmesi üzerine harekete geçen Kanuni; Belgradı hem karadan ve hem de Tuna nehrinden kuşatarak fethetti. Bundan sonra Belgrad, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’ya açılan en büyük kapısı oldu.
Kanuni döneminde, Belgrad’ın ardından Akdeniz’de stratejik bir konumu olan Rodos da fethedildi. 29 Ağustos 1526'da Mohaç ovasında Macarlar'ı kısa sürede yendi. Macar kralının hayatını kaybettiği meydan savaşı Macar Krallığı'nın bir anlamda sonunu getirdi. Ardından Budin'e hareket eden Kanuni Sultan Süleyman, 11 Eylül'de hiçbir mukavemetle karşılaşmadan şehre girdi. 1529'da 17 gün süren 1. Viyana kuşatmasını kötü hava şartları ve şehrin elde tutulamayacağını düşündüğü için kaldırdı.
Kanuni Sultan Süleyman’ın 46 yıllık saltanatı döneminde gerçekleştirdiği fetihleri şu şekilde sıralanabilir:
- Belgrad Fethi
- Rodos Fethi
- Mohaç Savaşı
- Cezayir’in Katılışı
- Trablusgarb Alınışı
- Cerbe Savaşı
- Zigetvar Kalesi
- Preveze Zaferi
Kanuni den bahsederken özel başlık açılması gereken yerlerden biri olan Kudüs, Yavuz Sultan Selim döneminde fethedilmiştir ve Osmanlı 400 yıl Kudüs’e hakim olmuştur. 1520 yılında Osmanlı tahtına geçen Kanuni Sultan Süleyman, Kudüs için birçok hizmette bulundu. Şehrin surlarını yenilendi, kalesi restore edildi. Çok sayıda çeşme ile Kubbetü’s Sahra’nın yer döşemesini yaptırdı, Mescid-i Aksa’nın Surlarını ve Kapılarını restore ettirdi, Silsile kubbesinin fayanslarını yenilettirdi. Bab-ı Zehebi kapısını kapattırdı. Kudüs’ün su ihtiyacını gidermek için Beytullahim’de bulunan su havuzlarının ve kanallarının onarımını yaptırdı. Kanuninin eşi Hürrem Sultan adına da Hürrem Sultan Tekkesini inşa ettirdi. Bu tekkeden çok sayıda fakirin yemek ve ihtiyaçları karşılanıyordu.
Kanuni Sultan Süleyman’ın Kudüs’e bir başka anlamlı hizmeti ve hediyesi de, Kudüs’teki Yafa Kapısının üzerine hem İslamiyet, hem hristiyanlık, hem de yahudilikte önem atfedilen Hz. İbrahim’i merkeze alan “Lâ ilâhe illallah, İbrahim halîlullah” kitabesini yazdırtmasıdır..
Allah ondan razı olsun.
Referanslar
www.biyografi.info: https://www.biyografi.info/kisi/kanuni-sultan-suleyman
Topbaş, O. N. www.islamveihsan.com. http://www.islamveihsan.com/kanuni-sultan-suleyman-kimdir.html
www.tarihyolu.com https://www.tarihyolu.com/kanuni-sultan-suleyman-donemi/
www.fikriyat.com. https://www.fikriyat.com/tarih/2018/09/07/demir-kusakli-cihangir-kanuni-sultan-suleymanin-olumu-neden-gizlendi
www.kanunisultansuleyman https://www.kanunisultansuleyman.gen.tr/kanuni-sultan-suleymanin-fetihleri.html
www.mirasimiz.org.tr https://mirasimiz.org.tr/sayfa/Kudus-Tarihi/24
