Sir Herbert Samuel (1870-1963)
Sir Herbert Samuel, aslen Yahudi esaslı bir İngiliz politikacısıdır. 1931-1935 yılları arasında liberal parti liderliği görevini de yürüten Sir Herbert Samuel, öncesinde İngiltere’nin Filistin’de Siyonistlere destek vermesi gerektiği görüşüne sahip ve bu yönde çalışmalar yapan bir bürokrattı. Nihayetinde ‘Filistin’in Geleceği’ isimli bir rapor hazırlamış ve 5 Şubat 1915 tarihinde hükümet üyelerine açıklamıştır. ChaimWeizmann’ın yakın arkadaşı olan Sir Herbert Samuel, bu yakınlığı sayesinde Siyonistler açısından önemli kabul edilen Balfour Deklarasyonu (2 Kasım 1917) ve Siyonist Bildirge’nin (3 Şubat 1919) hazırlanmasında da katkıda bulunmuştur.
Rusya ve Avrupa’da 1882’den itibaren artan Yahudi düşmanlığı ve Yahudi katliamları, Yahudilerin Filistin başta olmak üzere birçok ülkeye göç etmelerinin önünü açmıştır. Theodor Herzl başkanlığında 1896 yılında Basel Kongresi’nde Dünya Siyonist Organizasyonu kurulmuş ve bu organizasyon Yahudilerin Filistin’e göçleri ile alakalı ekonomik ve siyasi konuları takip etmiştir. Basel Kongresi sonrasında Yahudilerin Filistin’e göç etmelerinin esas sebebi Filistin’de Yahudi Ulusal Evi kurmak olmuştur. Osmanlı Devleti bu süreçte Filistin’de demografik yapının değişmesinin önüne geçmek için 1882-1914 yılları arasında Filistin’e Yahudi göçüne engel olmak için kararlar almıştır ve bu göçleri illegal göç olarak kabul ederek yasaklamıştır. Osmanlı Devleti 1. Dünya Savaşı sonrasında 30 Ekim 1918 yılında imzalanan Mondros Ateşkes Anlaşmasıyla Filistin’den tamamen çekilmek zorunda kalmıştır. Bu tarihten sonra Filistin yönetimini Filistin’i işgal eden İngiliz Askeri İdaresi almıştır. 1 Temmuz 1920’de askeri idare sona ermiş ve yönetimi İngiliz Sivil Yüksek Komiserliği devralmıştır.
Filistin yönetimini İngiliz Sivil Yüksek Komiserliği devraldıktan sonra İngiltere Başbakanı Lloyd George, Komiserlik görevine Filistin üzerine çalışmalarını yakından takip ettiği Sir HerbertSamuel’i atamıştır. Sir Herbert Samuel bu görevi 1 Temmuz 1920- 1 Haziran 1925 tarihleri arasında yaklaşık 5 yıl süreyle yapmıştır. Göreve gelir gelmez ilk yaptığı icraatlardan birisi Yahudi göçlerini denetlemek için 26 Ağustos 1920’de Filistin Göç Departmanını kurdurmak olmuştur. Böylelikle Osmanlı Devleti tarafından illegal kabul edilerek yasaklanan Filistin’e Yahudi göçleri İngiliz yönetimi ile resmileşmiş ve Filistin’de Yahudi nüfusunun artmasının önü açılmıştır. Sir Herbert Samuel, Yahudi göçleri ile alakalı rahat kararlar alabilmek için Filistin Göç Departmanını doğrudan kendisine bağlamıştır ve bütün atamaları Siyonist yanlısı kişilerden seçmiştir. Bunlardan birisi de göç departmanı direktörlüğüne atadığı Albay Morris’tir. Bu Siyonist yanlısı atamalarının yanı sıra Sir Herbert Samuel, Dünya Siyonist Organizasyonu’nu Yahudi göçleri konusunda yetkili tek resmi kurum olarak 1 Eylül 1920’de tanımıştır. Dünya Siyonist Organizasyonu göç edecek kişilerin bilgilerini içeren listeleri 6 ayda bir Filistin Göç Departmanı’navermiştir. Ayrıca Sir Herbert Samuel, Dünya Siyonist Organizasyonu içerisinde Yahudi Ulusal Evi’nin kurulması için çalışmalar yapması için bir Yahudi Ajansı oluşturulması girişimlerinde bulunmuştur.
Sir Herbert Samuel, 5 yıllık görevi sürecinde gerçekleşen Yahudi göçleri neticesinde 1925’de 847.328 genel nüfus içerisinde Yahudi nüfusu 121.725’e yükselmiştir. Sir Herbert Samuel göreve gelmeden önce toplam Yahudi nüfusu 66.574 iken, Sir Herber Samuel görevini bıraktığında bu rakam 2 kat artarak 121.725’e ulaşmıştır..
Referanslar
Samuel, H. (1945). Memoirs. London: Cresset Press.
MANDEL, N. J. (1974). Ottoman Policy and Restrictions on Jewish Settlement in Palestine 1881-1908. Middle Eastern Studies. Vol. 10. No. 3. s. 312-332.
Deveci, C. (2017). Herbert Samuel döneminde Filistin'e Yahudi Göçleri (1920-1925). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (42), 1-18.
